BAĞIMLILIĞA DEĞİL, HAYATA SARIL
Bağımlılık; vücudun bir ya da birden çok işlevini olumsuz yönde etkileyen, kişinin kullanılan nesne ya da gerçekleştirilen eyleme karşı iradesini kaybetmesi, kendini denetleyememesi ve onsuz bir yaşam sürememeye başlaması, zarar görüldüğü hâlde kullanımının bırakılamamasıdır. Bağımlılık bir ciddi bir sorundur ve herkes bağımlı olabilir. İlk zamanlar beyin, ondan haz aldığı için maddeyi veya eylemi ister, daha sonra haz almasa da kendisini durduramaz. Bağımlılık bir irade meselesi veya kişilik bozukluğu değil, bir beyin hastalığıdır.
Bağımlılıklar temelde kimyasal ve davranışsal olarak ikiye ayrılır:
Kişilerde, kontrolsüz ve ölçüsüz kullanımın ne olduğuna dair bilgi eksikliğinin olması, bağımlılığın sonuçlarını bilmemek veya önemsememek, bağımlı bir arkadaş çevresi içinde bulunmak, merak duygusunu kontrol edememek, can sıkıntısı ve yapacak daha iyi bir şey bulamamak, dışlanma korkusuyla arkadaşlarının her istediğini kabul etmek bağımlılığın oluşmasında etkilidir.
Günümüzde davranışsal bağımlılıklarda artış görülmektedir.10-15 yıl öncesine kadar sokaklarda oynanan oyunların yerini bugün telefonda, bilgisayarda, tablette ve internette oynanan dijital oyunlar almıştır. Oyunlar kullanım şekline, amacına, süresine ve içeriğine göre bağımlılık yapabilmektedir. Kontrolsüz kullanıldığında kişiler için problemler ortaya çıkmaktadır. Oyunların kişiyi daha uzun süre oyunda tutmak için tasarlanması, bağımlılık riskini de artırmaktadır.Çevrim içi oyunların cazibesini artıran sebeplerden biri de oyunlarda başarıyı elde etmenin daha kolay olmasıdır. Kişiler, gerçek hayatta erişemeyeceklerini düşündükleri başarı hissini çevrim içi oyunlarda kolayca elde edebilirler. Dijital oyunları oynamanın yarattığı haz, beynin ödüllendirme sistemini etkilemekte ve zamanla zihinsel yapının değişmesine sebep olmaktadır. Bu nedenle özellikle çocuk ve gençlerin büyüme yolculuğunda onları engelleyecek riskleri tanımak ve erken yaşta önlem almak gerekmektedir.
Neler Yapabiliriz ?
Bağımlılığa yol açabilecek risk unsurları azaltılıp, koruyucu unsurlar artırılarak, bağımlılıklar gelişmeden önlemek mümkündür. Olumlu ilişkilerin olduğu, ebeveynlerin çocuklarını gözlemlediği ve becerilerini desteklediği bir aile ortamı çocukların kendilerini bağımlılıklardan korumaları için güçlü temeller sağlar.
Anne ve babalar çocuklarını ilgi alanlarına teşvik ettiklerinde ve olumlu davranışlara geri bildirim verdiklerinde, çocuklar bu olumlu davranışları sürdürme eğiliminde olurlar.Ebeveynlerin de kendilerine zaman ayırması, iyilik halini koruması çok önemlidir. İhtiyaçlar karşılandığında çocuklara karşı da daha sabırlı, anlayışlı, tutarlı ve ulaşılabilir olunur.
Her çocuğun doğruları öğrenebilmesi, davranışlarını yönetebilmesi, dürtülerini kontrol edebilmesi için sınırları ve kuralları bilmeye ihtiyacı vardır. Bu sınırların ve kuralların anlaşılır, yaşa uygun, esnek ve tutarlı olması önemlidir.
Çocuğunuz kaç yaşında olursa olsun, tütün ürünlerini, , kül tablalarını, vb. nesneleri gözlerinin önünde bulundurmamak çok önemlidir. Bunları ortada bırakmanız hayatın normal bir parçası olarak algılamalarına sebep olabilir.
Çocukların gözlem yeteneği çok güçlüdür, bu nedenle çocukların alkol içilen bir ortamda bulunmaması önemlidir. Çocukların alkol alan kişilerin sarhoş halini görmesi ve bunun bulunan ortamda kabul edilmesi, gelecekte çocuğunuzun alkole karşı olumlu algı oluşturmasına neden olabilir.
Çocukların canları sıkılıyor, ağlıyor veya yemek yemiyor diye ellerine teknolojik aletleri vermemek önemlidir. Evde ortak etkinlik saatlerinin belirlenmesi ve belirlenen saatlerde ailece etkinlikler yapılması bu durumu destekleyici nitelikte olacaktır.
Aileler kendi teknoloji kullanımını gözden geçirmeli, söyledikleri ile yaptıklarının tutarlı olması, bu konuda kurallara uymak çok önemlidir.
Çocuklar, özellikle ilk çocukluk döneminde teknolojik cihazlar karşısında yalnız bırakılmamalıdır. Cihazı bir yetişkinle birlikte kullanması sağlanmalı ve çocuğun izlediği içerikler incelenmelidir. Çocuklar şiddeti içeren uygunsuz oyun ve görüntülerden uzak tutulmalıdır.
Çocuğun ilgi ve yeteneklerine göre sportif, sanatsal, kültürel faaliyetlere yönlendirmek çok önemlidir.
Çocukların problem çözme, eleştirel düşünme, karar verme ve matematik becerilerini desteklemek için akıl oyunları oynayabilir, tartışma konuları belirleyip farklı bakış açıları kazandırabilirsiniz.