8-14 NİSAN KALP SAĞLIĞI HAFTASI
Tüm dünyada olduğu
gibi ülkemizde de Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar
(BOH; kalp damar hastalıkları, diyabet, kanser vb. hastalıklar) ölüm oranının
en büyük kısmını oluşturmaktadır.
2012 yılı verilerine göre; dünya genelinde 56 milyon ölüm
meydana gelmiş, bu ölümlerin 38 milyonunun
bulaşıcı olmayan hastalıklardan (BOH) kaynaklanan ölümler olduğu
belirlenmiştir. 38 milyon ölümün ise en büyük payını kalp ve damar hastalıkları
kaynaklı ölümler oluşturmaktadır.
Kalp damar hastalıklarının görülme sıklığı 35 yaş üzerinde artmaktadır. Ülkemizde her
100 kişiden 43’ü kalp damar hastalıklarına
çeşitli derecelerde maruz kalmış
durumdadır. Bununla beraber kalp damar hastalıklarını büyük oranda
önlemek ve korunmak mümkündür. Bu
kapsamda ülke genelinde, tedavi edici çalışmaların yanı sıra, toplumda bilinçlendirme ve erken dönemde korunmayı hedefleyen
farkındalık çalışmaları gerçekleştirilmektedir.
İl
Sağlık Müdürlüğü tarafından sağlık
personeline “Kalp-
damar hastalıkları ve İnme” konulu
eğitim gerçekleştirildi.
Eğitim,
İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığı’ın da görev yapmakta
olan Dr.
Yusuf YÜCEERsunumunda gerçekleştirildi.
Dr. YÜCEER kalp-damar hastalıkları ve
inmenin; oluşumu, görülme sıklığı,
belirtileri, tanısı, nedenleri, kalp-damar hastalıkları ve inmeden korunma
yolları hakkında ayrıntılı bilgi verildi. Yanlış beslenme, hareketsizlik ve
zararlı alışkanlıkların kalp-damar hastalıklarının oluşumundaki etkileri
hakkında bilgi verdi. Tüm bunların zamanla geri dönüşümsüz kalp-damar harabiyetine
sebep olduğunu, dile getirdi.
Genel Kalp
Hastalıkları Belirtileri Nelerdir :
Ağrı
Nefes darlığı
Yorgunluk ve halsizlik.
Çarpıntı
Bacaklarda ve karında şişme(ödem ve asit)
Öksürük.
Bayılma (senkop)
Hazımsızlık, hıçkırık ve yutma güçlüğü
KALP DAMAR HASTALIKLARININ
OLUŞUMUNDA
Önlenebilir Nedenler:
-Tütün kullanımı
-Yetersiz fiziksel aktivite
-Alkol kullanımı
-Sağlıksız beslenme
-Obezite
-Hipertansiyon
-Diyabet
-Yüksek kan kolesterolü
Sayılan bu nedenler kalp sağlığının
bozulmasında en büyük faktörken, bu faktörleri değiştirmek elimizdedir. Her
açıdan sağlıklı bir yaşam tarzı, kalp damar sağlığının yanı sıra bedensel ve
ruhsal sağlığın anahtarıdır.
KALP DAMAR HASTALIKLARININ
OLUŞUMUNDA
Değiştirilemeyen Nedenler:
-Yaş (50-60 yaş üzeri )
-Erkek cinsiyet, (kadın cinsiyette fark sadece, kadınlarda
erkeklere göre
Hastalık 7- 10 yıl daha geç gelişmektedir,
menopoz dönemi ve sonrası)
-Genetik yatkınlık
-Düşük doğum ağırlığı (düşük
doğum ağırlığı ile, erişkin dönemde artmış
Diyabet, kalp ve damar hastalıklarının
ilişkili
olduğu tespit edilmiştir.)
-Çocukluk çağı (tütün, yanlış beslenme vb. alışkanlıklar çocukluk
çağında
öğrenilmekte ve erişkinlik döneminde de devam etmekte
kalp damar
hastalıklarına zemin
hazırlamaktadır)
-Küreselleşme
ve şehirleşme (Plansız şehirleşme fiziksel
aktivite
olanaklarını
kısıtlamakta, çevre kirliliği maruziyeti, aparatif ve fes fut
beslenme arttırmaktadır)
Kalp ve damarların zamanla hasar görmesi tüm vücudun
sağlığını direkt etkilediği gibi, kalbin ve beynin beslenmesinde de problemler
oluşturur. Kalbi besleyen damarların zamanla tıkanması kalp dokusunun ve
kaslarının ölümüne, çalışamamasına dolayısıyla kalp krizine, beyni besleyen
damarların tıkanması beyin dokularının ölümüne dolayısıyla inmeye (felç) neden olurken, damar
duvarlarının sertleşmesi, damar içinin
plaklarla daralması aynı zamanda hipertansiyona
beyin kanamalarına, böbreklerin ve organların hasarlarına neden olur.
Kalp Krizinde Kardiyak Bağlı Belirtiler:
-Nefes Darlığı
-Göğüs ağrısı,
-Bayılma
-Çarpıntı,
-Yorgunluk,
-Ödem,
-Morarma,
-Kan tükürme,
-Hipoksi, üfürüm -Sternumkemiğinin(hançer kemiği)
vegöğüs kafesinin altında,baskı tarzında göğüs ağrısı,
-Çeneye vuran ağrı (bazen 3 güne
kadar sürebilir),
-Sol kolun koltuk altından küçük
parmağa kadar
olan alt kısmında ağrı,
-Bazen de sağ kolun alt kısmına
vurabilir,
-Sternum kemiğinin alt ucundan mide,
karın
bölgesine veya sırta vurabilen
ağrı,
-Çene ağrısı, nefes darlığı, endişe
ya da terleme,
bulantı, kusma, nabız düzensizliğidir.
Extra Kardiyak Belirtiler:
-Görme bozuklukları, Kanamalar,
-Boyun venlerinde dolgunluk,
-Yutma güçlüğü,
-Ses kısıklığı,
KALP DAMAR HASTALIĞININ ÖNLENMESINDE
Beslenme
Karakteri:
-Yağ
azaltılmalı
-Kızartmalardan kaçınılmalıdır.
-Yemekler susuz, az suda kapalı
tencerede veya fırında pişirilmelidir.
-Yemeklere, yağ ilave
edilmemeli, pasta, kek, kurabiye gibi
hamur
işlerinden kaçınılmalı.
-Öğünler bol posalı olmalı.(meyveler
kabuklu, ekmek kepekli tercih
edilmeli,
öğünlerde sebze tüketilmeli)
-Günlük tuz tüketimi azaltılmalı
(günlük 1 çay kaşığı yeterli).
Yemekler tuzsuz veya az tuzlu olmalı.
Gün içerisinde yeteri kadar sebze meyve tüketilmeli
-Etin
yağlı kısımları, tavuğun derisi yenmemelidir.
-Etli
yemeklere yağ ilave edilmemelidir.
-Şeker
azaltılmalı
-Reçel, bal, marmelat gibi tatlılar azaltılmalı
-Kolalı içecekler, hazır meyve
suları yerine
taze meyve ve meyve suları tercih edilmelidir.
-Öğün
aralarında tatlıların yerine
taze meyve ve meyve suları tercih edilmelidir.
-Çay ve
kahve vb. içeceklere katılan şeker miktarı azaltılmalıdır.
Kalp Sağlığını Korumaya Yönelik Diğer Olumlu Faktörler:
-Günlük
fiziksel aktivite artırılmalı
(Örneğin; her gün en az yarım saat bireyin yaşı ve kronik hastalıkları dikkate
alınarak tempolu yürüyüş yapılmalı.)
-Yürüyüşe
ilk gün 10-15 dak. ile başlayıp süresi
yavaş yavaş artırılmalı.
-Stres, sigara
ve alkolden kaçınılmalı,
İNME NEDİR?
Kalpten boynumuzun iki yanında yer alan
iki büyük damar aracılığı ile kan beyine taşınır. İnme kalp krizi gibi oluşur. Damarların
iç duvarlarında depolanan yağ damarlarda daralmaya ve sertleşmeye yol açar.
Bazen oluşan kan pıhtısı, damarı tıkar, kan akımı kesilir. Tıkanmış yada iyice
daralmış damarlardan, kan akımı
kesildiğinde yada iyice azaldığında oksijen ve besleyici maddeler beyine
ulaşamaz. Bu durum beyinin beslenemeyen dokusunda hasara yol açar ve beynin hasar alan
bölümleri görevini yapamaz. Beyinin görev yapamayan kısımları; vücutta kendi
alanına ait idare ettiği bölgelere, emir
veremez, kontrol görevini yapamayarak, inme (felç) adı verilen tablo ortaya
çıkar. Örn; vücudun sağ veya sol tarafının, bazen tamamının hareketsiz ve görev
dışı kalması gibi.
Damarlarda yağ birikiminin kontrol
edilebilen üç ana sebebi vardır.
1.
Tütün
kullanımı
2.
Sağlıksız
beslenme
3.
Yetersiz
fiziksel aktivite
Damarlarda yağ birikimi çocukluk çağında
dahi başlayabilir. Yaşlanma ile daha da kötüleşir.
İnme oluşumunda en önemli risk faktörleri
tütün kullanımı, sağlıksız beslenme, yetersiz fiziksel aktivitedir. Bu risk
faktörleri yüksek kan şekeri (diyabet), yüksek kan basıncı (hipertansiyon),
yüksek kan yağları (hiperlipidemi) gibi ciddi problemlere yol açar.
Diğer risk faktörleri: Metabolik sendrom
(bel çevresinde yağlanma, yüksek kan yağları, yüksek kan basıncı, yüksek kan
şekerinin aynı anda bulunması; diyabet kalp krizi ve inme riski çok
yüksektir.),kronik stres, düzensiz kalp ritmi, doğum kontrol hapları ve bazı
hormon ilaçları kullanımı.
İnmenin belirtileri genellikle ani gelişen
yüz, kol, bacak veya sıklıkla vücudun bir yarısında kuvvet kaybı olur. Bunların
dışında aynı bölgelerde uyuşma, bayılma, bilinç bulanıklığı, konuşmada veya
konuşulanları anlamada güçlük, sebebi bilinmeyen şiddetli baş ağrısı, baş
dönmesi, dengeyi sağlayamamak, bir gözde veya her iki gözde görme kaybı,
bilincin tamamen kaybı görülebilir.
İnme bulguları olayın beynin hangi
bölgesini etkilediğine ve şiddetine bağlıdır. İnme bulguları olduğu zaman çok
şiddetli olmasa dahi en kısa sürede hastaneye gidilmelidir. Çünkü inme
ilerleyebilir.
İnme Riskini Azaltmak İçin;
üTütün
ve alkol kullanımından uzak durun.
ü Sigara dumanına maruz kalınmamalıdır.
üGünde
en az 30 dakika fiziksel aktivite yapılmalıdır.(ev, bahçe işi, yürüyüş gibi)
üDiyette
yağ, şeker ve tuz azaltılmalıdır.
üGünde
5 öğün sebze ve meyve tüketilmelidir.
üAyrıca
doktorumuza danışarak kan basıncı, kan yağları, kan şekeri ve kilomuzu
öğrenmeli, doktorumuzun önerilerine uymalıyız.
üAile
bireylerimizi de sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri konusunda teşvik
etmeliyiz.