Diyabet, vücutta kan şekerinin etkisini düzenleyen insülin hormonunun eksikliği ya da yeterince salgılanmasına rağmen vücutta kullanılamaması, etkisizliği sonucu oluşan metabolik bir sendromdur.
Diyabet tedavisinde 1921 yılında Prof. Dr. Banting’in insülini bulmasıyla çığır açılmıştır. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu Prof. Dr. Banting'in doğum günü olan 14 Kasımı, 2007’den itibaren bu tarihi resmi olarak “Dünya Diyabet Günü” olarak tanımıştır.
Dünya Diyabet Günü’nün amacı dünyada hızla yayılan, tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunları oluşturan diyabet hastalığını erken tespit etmek için insanlığa yapılan bir çağrı günüdür. Diyabetin erkenden tanınması ve tedaviye erkenden başlanması, komplikasyon riskini azaltır. Komplikasyonlardan oluşacak fiziksel, maddi ve manevi zararlar da erkenden önlenmiş olur.
Diyabeti sınıflandırırken genel olarak tip 1 ve tip 2 diyabet tanımlamaları kullanılır. Tip 1 diyabet, genellikle erken yaşlarda başlar, tanıdan itibaren mutlaka insülin kullanılmasını gerektirir. Tip 2 diyabet, genellikle daha ileri yaşlarda (35 yaş ve üzerinde) başlar. Ortaya çıkışında sağlıksız yaşam biçimi davranışları ve aile öyküsünün etkili olduğu, beslenme, fiziksel aktivite ve kan şekerini düzenleyici ilaçlar ile tedavi edilebilen bir hastalıktır.
Dünya Diyabet Günü 2024-2026’nın teması “Diyabet ve Esenlik”tir. Uluslararası Diyabet Federasyonu tarafından 2025 yılı için Diyabet Gününün odak noktasının “işyerinde diyabet” olması hedeflendiği belirtilmektedir. Diyabet bakımına uygun erişim ve destek ile diyabetli herkes iyi yaşama şansına sahiptir.
Uluslararası Diyabet Federasyonu 2024 yılı verilerine göre dünyada 589 milyon insan diyabetlidir. Dünya üzerinde her 10 yetişkinden birine diyabet hastalığı tanısı konulmuştur. Türkiye'de ise bu oran, %13,5 ve üzeri gibi bir rakamda seyretmektedir. Diyabetli 430 milyon kişi çalışma hayatındadır.
Uluslararası Diyabet Federasyonu’nun projeksiyonlarına göre 2050 yılına gelindiğinde her 8 yetişkinden 1'i, yani yaklaşık 853 milyon kişi diyabet hastası olacak; bu da %45'lik bir artış anlamına gelmektedir. Diyabet, son 17 yılda sağlık harcamalarında en az 1 trilyon dolarlık artışa neden olmuştur.
Diyabet artık günümüzde her yaştan insana hitap etmeye başlamıştır. Dünyada her 21 saniyede bir kişi diyabet hastalığına yakalanmaktadır ve her 6 saniyede bir kişi diyabet ya da komplikasyonlarından yaşamını yitirmektedir. Komplikasyonlar yavaşlatılabilir veya engellenebilir mi? Uluslararası Diyabet Federasyonu verilerine göre tip 2 diyabetin % 70'i sağlıklı bir yaşam tarzı ile önlenebileceği ortaya çıkmıştır.
Özellikle yeterli ve dengeli beslenmek, ideal kilo aralığında olmak, düzenli fiziksel aktivite yapmak, rutin kontrolleri ihmal etmemek, stres yönetimi yapmayı bilmek Diyabetin önlenmesinde ve tedavisinde etkili olan sağlıklı yaşam alışkanlıklarıdır.
Türkiye Diyabet Programı, diyabetin en önemli risk faktörü olan obezitenin önlenmesi amacıyla yürütülen “Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı” ile de desteklenmektedir. Programlarımız Bakanlığımız ve ilgili paydaşlar ile birlikte kararlılıkla yürütülmektedir.