Hafıza bozukluğu, düşünme ve günlük yaşam aktivitelerinde ilerleyici gerileme, çeşitli psikiyatrik semptomlar ve davranış bozuklukları ile karakterize olan klinik durumlar demans (bunama) olarak adlandırılır.
İlerleyici karakter sergileyen ve ölümcül sonuçlar doğuran demans, ortalama yaşam süresinin uzamasıyla birlikte küresel ölçekte başlıca ölüm nedenlerinden biri hâline gelmiştir. Günümüzde ölüm nedenleri arasında yedinci sırada yer almaktadır ve engellilik sebebiyle başkalarına bağımlılığın da başlıca nedenlerinden biridir.
Bilinmelidir ki;
· Bilişsel fonksiyon kaybı riski azaltılabilir.
Yapılan çalışmalar bilişsel fonksiyon kaybı ve demans gelişme riskinin azaltılabileceği gösterilmiştir. Bunun için yetersiz fiziksel aktivite, tütün ve tütün ürünlerini kullanmak, aşırı kilolu olmak, sağlıklı beslenmemek, yüksek tansiyon ve diyabetin yanında demans riskini artırdığı belirlenen depresyon, sosyal izolasyon, düşük eğitim seviyesi, bilişsel olarak pasif yaşam tarzı ve hava kirliliği ile etkin mücadele etmek gerekmektedir.
· Demans erken dönemde fark edilebilir.
Hastalık, bazı bireylerde hafıza problemlerinden önce duygudurum ve davranış değişiklikleri ile başlayabilir. Zamanla ilerleyerek günlük yaşam becerilerini etkileyen bir hâl alır. Bu belirtileri erken fark etmek, erken teşhis açısından hayati önem taşır. Dikkat edilmesi gereken erken belirtiler şunlardır:
Ø Yakın zamandaki olayları unutmak
Ø Eşyaları kaybetmek veya yanlış yerlere koymak
Ø Araba kullanırken veya yürürken kaybolmak
Ø Tanıdık yerlerde bile kafa karışıklığı yaşamak
Ø Zaman kavramını yitirmek
Ø Problem çözmede ve karar vermede zorlanmak
Ø Konuşma sırasında doğru kelimeyi bulmakta zorlanmak
Ø Günlük işleri yapmakta zorlanmak
Ø Görsel-uzamsal algı bozuklukları yaşamak
Ø Hafıza sorunları nedeniyle kaygı, öfke veya üzüntü yaşamak
Ø Kişilik değişiklikleri ve uygunsuz davranışlar
Ø Sosyal ve mesleki hayattan geri çekilmek
Ø Başkalarının duygularına karşı hissizlik
· Demans bulguları yönetilebilir.
Demans tanısı almış bireylerde, bazı yaşam tarzı düzenlemeleri ile semptomların etkisi azaltılabilir:
Ø Düzenli fiziksel aktivite
Ø Sağlıklı ve dengeli beslenme
Ø Tütün/tütün ürünleri ve alkol kullanmamak
Ø Sağlık kontrollerini düzenli olarak yaptırmak
Ø Günlük yapılacaklara, randevulara dair notlar alarak önemli şeyleri hatırlamayı kolaylaştırmak
Ø Hobileri ve keyif alınan aktiviteleri yapmaya devam etmek
Ø Toplumsal yaşama dahil olmak ve aile ve arkadaşlarla zaman geçirmek
Demansı ve Alzheimer hastalığını daha yakından tanımak ve korunmaya yönelik bilgi edinmek isteyenler için Bakanlığımız tarafından yayımlanan “Demanslı Bireylerde Koruyucu Yaklaşımlar” kitabına Genel Müdürlüğümüzün internet sitesinden erişilebilmektedir.
Bu vesileyle, 65 yaş ve üzeri vatandaşlarımızın, kayıtlı oldukları aile hekimliği birimleri tarafından yapılan çok yönlü bir şekilde izlemi kapsamında demansa yönelik de değerlendirildiklerini, herhangi bir sorun tespit edilen vatandaşlarımızın ileri sağlık merkezlerine yönlendirilerek düzenli bir şekilde takip edildiklerini hatırlatıyor ve vatandaşlarımızı, çok yönlü yaşlı izlemlerini yaptırmak üzere kayıtlı oldukları aile hekimliği birimlerine davet ediyor, sağlıklı günler diliyoruz.