Aşırı yüksek hava sıcaklığının insan sağlığına birçok zararlı ektisi vardır. Vücudumuz, terleme mekanizması ile sıcaklığını düzenler. Ancak; yalnızca terleme, aşırı sıcak havalarda bu denge için yeterli olmayabilir ve buna bağlı rahatsızlıklar ortaya çıkabilir. Sıcak havanın vücuda dolaylı etkileri sonucu var olan hastalıklar da alevlenebilir.
Sıcak havaya maruz kalımın doğrudan etkilerinden biri olan sıcak yorgunluğu, aşırı sıcağa maruz kaldıktan günler sonra baş dönmesi, bitkinlik, yorgunlukla ortaya çıkar. Sıcak çarpması ise daha kısa süre sonra belirir; vücut sıcaklığının aşırı yükselmesi sonucu beyin ve diğer hayati organlar zarar görebilir, ölümlerde artış olabilir.
Sıcak havalardan en fazla etkilenenler; küçük çocuklar, yaşlılar, gebeler, engelliler, aşırı kilolu olanlar ve açık alanda çalışanlardır. Kronik hastalıkları nedeniyle kalp ve damar, beyin-beyin damarı, solunum sistemi, böbrek ve şeker hastalığı olanlar ile düzenli olarak tansiyon düşürücü, idrar söktürücü, depresyon ve uyku ilacı kullananlar da riskli gruplar arasındadır.
Aşırı sıcak havanın zararlı etkilerinden korunmak için uyulması gereken basit ama etkili önerilerden bazıları şunlardır;
- Vücut ter yoluyla sürekli sıvı kaybeder; bu nedenle susamayı beklemeden bol miktarda (2-2,5 litre/10-12 su bardağı) sıvı tüketilmelidir.
- Çalışırken ya da dışarıda bedensel etkinlik yaparken her saat başı 2-4 dört su bardağı su içilmesi önerilir. Özellikle açık havada çalışanlarda toplam sıvı alımı günde 5-8 litreye kadar çıkarılabilir.
- Su dışındaki sıvı alımında kahve, çay gibi kafeinli, şekerli, gazlı ve alkollü içecekleri tüketmekten kaçınılmalı; süt, ayran ve doğal meyve suyu gibi içecekler tercih edilmelidir.
- Risk grubundaki kişiler, sıcak ilişkili hastalıkların belirtileri yönünden gün içinde kontrol edilmelidir.
- Vücut sıcaklığını kontrol altında tutmak için sık sık duş alınmalı, imkan yoksa ayaklar, eller, yüz ve ense soğuk suyla ıslatılmalı ya da silinmelidir.
- Hava durumu yayınları ve resmi uyarılar takip edilmeli, uyarılara uyulmalıdır.
- Gerekmedikçe dışarı çıkılmamalı, özellikle sağlık sorunu olanlar günün daha sıcak ve güneşin zararlı etkilerinin daha yoğun olduğu özellikle 10:00-16:00 saatleri arasında dışarı çıkmaktan kaçınmalıdır.
- Dışarı çıkılması gerekiyorsa mümkün olduğunca gölge ve klimalı alanlarda bulunulmalı, yoğun efor gerektiren uğraşlardan kaçınılmalı, sık sık dinlenilmelidir. Ayrıca, güneşin zararlı etkilerinden korunmak için açık renkli ve bol giysiler tercih edilmeli, şapka, güneş gözlüğü ve güneşten koruyucu cilt ürünleri kullanılmalıdır.
- Park halindeki araçlar içinde beklenilmemeli, çocuklar araç içinde asla bırakılmamalıdır.
Kaynaklar
- Güler Ç. Çevre Sağlığı Cilt 1 içinde Güler Ç. Sıcaklık, Bölüm 56, s 819-836, Yazıt Yayıncılık 2012.
- Güler Ç. Çevre Sağlığı Cilt 1 içinde Vaizoğlu S. İyonlaştıran Radyasyon, Bölüm 64, s 935-944, Yazıt Yayıncılık 2012.
- Centers for Disease Control and Prevention, Extreme Heat. [Internet] http://www.cdc.gov/extremeheat/index.html. Erişim: 15.06.2022.
- Yavuz Sarı O, Altıntaş H. Sıcak Hava Dalgası Bilgilendirme Notu, HÜTF Halk Sağlığı AD Toplum İçin Bilgilendirme Serisi - [Internet] http://www.halksagligi.hacettepe.edu.tr/. Erişim: 15.06.2022.
- Parlak M, Yukarikir N,Yavuz Sarı Ö, Altıntaş H. Sıcak Hava Dalgası ve Korunma Yolları - HÜTF Halk Sağlığı AD Toplum İçin Bilgilendirme Serisi - [Internet] http://www.halksagligi.hacettepe.edu.tr/. Erişim: 15.06.2022.