Çorum Halk Sağlığı Müdürlüğü Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar, Programlar ve Kanser Şube Müdürlüğü koordinasyonunda engelliliğin oluşumunu önlemeye yönelik bilgilendirme çalışmaları yapıldı.
“Dünya Engelliler Haftası” etkinliklerikapsamında Aile Sağlığı ve Toplum sağlığı Merkezi çalışanlarından oluşan gruba “Yeni Doğan Taramaları, Rh Uyuşmazlığı ve Engellilik” konulueğitim gerçekleştirildi.
Eğitim, Hemşire Bengü YEMENİCİ sunumunda yapıldı. Yapılan eğitimle, koruyucu sağlık hizmetlerinde lokomotif görevi yapan birinci basamak sağlık personelinin bilgi yenilenmesinin sağlanması ve oluşabilecek eksikliklerin önlenmesi hedeflendi.
Ülkemizde devam eden çeşitli programlardaki çalışmalar sonucunda yıllar içinde çocuk sakatlık ve ölüm oranlarında önemli azalmalar kaydedilmiştir. Sağlık Bakanlığının bebek ölümleri ve engelliliği önlemeye yönelik yürüttüğü “Yenidoğan Tarama Programları” hakkında gerçekleştirilen eğitimden özetle;
- Yeni doğan “İşitme Taraması”
- Fenilketonüri, Biyotidinaz ve Hipotiroidi Taraması,
- Gelişimsel Kalça Displazisi Erken Tanı ve Tedavisi
- Hemoglobinopati taramaları
Yapılan araştırmalarda yeni doğan her 120 bebekten ikisinde kalça çıkığına rastlanır ve bunların % 85’i kızdır. Yeni doğan bebeklerde ilk üç ay içinde ultrason taraması ile teşhis edilmektedir.
Fenilketonüri, kalıtsal metabolik bir hastalıktır. Hastalıkta bir protein yapıtaşı olan fenilalanin metabolize edilemez, kanda birikir ve tedbir almakta geç kalındığında geriye dönüşümsüz beyin hasarı yaratır.
Biyotinidaz eksikliği, otozomal resesif geçişli kalıtsal bir hastalık olan biyotinidaz eksikliği organizmada biyotin döngüsünü bozarak metabolik asidoz, deri bulguları (parsiyel alopesi vb), işitme ve görme kaybı, konvülsiyon ve nörolojik belirtiler gibi değişik klinik ve laboratuvar bulgularının görüldüğü bir hastalık tablosuna yol açar. Geç kalınan vakalarda koma ve ölüm ile karşılaşılabilir. Dünya ülkeleri içinde biyotinidaz eksikliğinin en sık görüldüğü ülkelerden birinin Türkiye olduğu bildirilmiştir.
Yenidoğan bebeğin,Fenilketonüri ve Biyotinidaz Eksikliği yönünden taranması, önlemlerin alınması oluşacak zeka geriliği, beyin hasarları ve geri dönüşümsüz zararların oluşumunu engeller.
Konjenital Hipotiroidide Yenidoğan döneminde belirti ve bulgular vakaların çoğunda çarpıcı olmadığından erken tanı güçtür. Tedavi edilmeyen vakalarda ciddi zeka geriliği ve asimetrik cücelik ortaya çıkar. Erken teşhis yapılmaz ise kalıcı zeka geriliği kaçınılmazdır. Erken tanı konan çocuklarda tedavi oldukça kolay, ucuz ve etkindir.
Hemoglobinopati;hemoglobin molekülündeki globin zincirlerinden birinin yapısında anormalliğe yol açan bir genetik bozukluktur. Birçok hastalığı içinde barındırır, buna orak hücre anemisi örnek verilebilir.
Hemoglobinopati Tanı ve Tedavi için 33 ilde 3 düzey Tanı ve Tedavi Merkezleri açılmaya başlanmıştır.
Ülkemizde hemoglobinopati taramaları kapsamında “Birinci Basamak Hemoglobinopati Tanı Merkezleri” kurulmuştur. Bu merkezler Halk Sağlık Müdürlüğüne bağlı olarak birinci basamakta kurulmuş olup İl Hıfzıssıhha Kurul Kararı ile evlilik öncesi talasemi testi yapılmaktadır. Bu merkezlerde çiftlere evlilik öncesi hemoglobinopatiler yönünden tarama, eğitim ve genetik rehberlik hizmetleri verilmektedir.
İkinci Basamak Hemoglobinopati Tanı ve Tedavi Merkezi: Bu merkezlerde, serum demir, total demir bağlama düzeyi, ferritin ve diğer ayırıcı tanı yöntemleri ile transfüzyon tedavisi, şelasyon tedavisi, splenoktemi ve komplikasyon tedavileri uygulanmakta olup, bir hastane bünyesinde faaliyet göstermektedirler. Yapılan çalışmalar; güvenli ve uygun kanın verildiği düzenli trasfüzyon tedavisi ile beraber etkili demir şelasyonunun hastaların yaşam süresi ve kalitesini arttırdığını göstermektedir.
Üçüncü Basamak Hemoglobinopati İleri Tetkik ve Tedavi Merkezi: Bu merkezler, ikinci basamak merkez görevlerine ek olarak mutasyon analizi, doğum öncesi tanı ile kemik iliği transplantasyonu hizmetlerinden tümünü ya da herhangi birini vermek suretiyle hemoglobinopatilerin ileri tetkik ve tedavilerini yapan merkezlerdir.